Zespół jelita drażliwego należy do coraz szerszego spektrum tzw czynnościowych zaburzeń przewodu pokarmowego – to znaczy takich, w których wyniki badań diagnostycznych: endoskopowych, laboratoryjnych, radiologicznych nie pozwalają jednoznacznie ustalić organicznej przyczyny zaburzeń.

IBS jest uznawane za chorobę cywilizacyjną, może dotykać aż 11% populacji w krajach rozwiniętych. Etiologia powstawania zespołu jelita nadwrażliwego jest złożona, obecnie uważa się, że na występowanie choroby wpływa: predyspozycja genetyczna, wpływy środowiskowe, przebyte infekcje, operacji, przewlekły stres oraz nietolerancje pokarmowe. Te czynniki prowadzą do zaburzeń w motoryce jelita grubego, nadwrażliwości bólowej, aktywacji układu pokarmowego spowodowanej spadkiem szczelności bariery jelitowej oraz zaburzeń w ilości i jakości bakterii jelitowych (tzw zaburzenia mikrobioty jelitowej)

Bóle brzucha są niecharakterystyczne, o różnej i zmiennej lokalizacji. Najczęściej umiejscowione w podbrzuszu, istotne jest że niewystępowanie bólu brzucha wyklucza zespół jelita drażliwego.
Ponadto dużo osób z IBS skarży się na nawracające wzdęcia, uczucie parcia w odbycie, pilną potrzebę wypróżnienia lub uczucie niepełnego wypróżnienia, zmianę liczby oddawanych stolców, nieprawidłowe uformowanie i/lub obecność śluzu w stolcu. Objawy te mogą wzmacniać prawidłowe rozpoznanie IBS. Chorzy często sugerują, że spożywanie posiłków nasila dolegliwości. U dużej grupy pacjentów mogą nakładać się dodatkowo objawy dyspepsji czynnościowej, choroby refluksowej przełyku oraz zespołu rozrostu bakteryjnego (SIBO, small intestinal bacterial overgrowth). Pacjenci z IBS często zgłaszają objawy spoza przewodu pokarmowego takie jak: bóle głowy, migrena, bóle mięśni, znużenie i przewlekłe zmęczenie, zaburzenia snu, seksualne, psychiczne (zwłaszcza lękowo-depresyjne) oraz w oddawaniu moczu

Spektrum objawów jest szerokie i bardzo zmienne osobniczo, jednakże można wyróżnić pewne wspólne objawy niezbędne do rozpoznania IBS. Definiowane są one przez tzw Kryteria Rzymskie, których IV edycja została opublikowana w 2016 roku. Zespół jelita drażliwego można podzielić na 4 typy: z dominującym zaparcie, z dominującą biegunką, mieszana oraz niesklasyfikowana.

Kryteria rozpoznawania zespołu jelita drażliwego:
Ból brzucha nawracający minimum jeden dzień w tygodniu przez ostatnie trzy miesiące, któremu towarzyszą co najmniej dwie z następujących cech:
a) związany z defekacją
b) związany ze zmianą czestotliwości wypróżnień
c) związany ze zmianą konsystencji stolca

Leczenie.
Jako że przyczyna choroby jest nieustalona, nie istnieje obecnie możliwość terapii przyczynowej i skutecznego wyleczenia schorzenia. IBS jest schorzeniem przewlekłym – objawy mogą nawracać latami, lub nawet przez całe życie. W leczeniu ważną rolę odgrywa zmiana stylu życia: regularna aktywność fizyczna, unikanie stresu, wysypanie się. Kluczowa wydaje się także odpowiednia dieta. W razie potrzeby wskazana jest konsultacja psychologiczna. Leczenie objawowe skupia się na uśmierzaniu dominujących objawów: w przypadku bólu stosuje się leki rozkurczowe, ryfaksyminę lub antydepresanty w postaci z dominującymi zaparciami stosujemy makrogole, linaklotyd, plekanatyd w postaci przebiegającej z biegunką loperamid, ryfaksyminę i elusadolinę.

Efekty leczenia często niestety nie są zadowalające, pacjenci często zmuszani są do poszukiwania nowych i alternatywnych form leczenia. W ostatnich latach pojawia się coraz więcej doniesień naukowych o pozytywnym wpływie medycznej marihuany na kontrolę objawów występujących w IBS. Działanie to prawdopodobnie jest związane z aktywacją receptorów CB1 (występujący głównie w ośrodkowym układzie nerwowym) i CB2 (występujący w układzie pokarmowym oraz układzie odpornościowym). Aktywacja tych receptorów może powodować zmniejszenie przekaźnictwa bólowego oraz normalizację motoryki jelit. W przypadku zaparć może przyspieszać motorykę jelit i ułatwiać wypróżnianie – z kolei przy biegunkach hamuje perystaltykę i zwiększa wchłanianie wody w jelicie grubym. W 2016 roku udowodniono, że składniki występujące w konopiach – CBD oraz PEA zwiększają szczelność bariery jelito-krew. Niebagatelny jest też wpływ konopi na redukcję stresu, lęku oraz poprawę jakości snu.

Opracowano na podstawie:
Adrych K. Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych. Varia Medica 2019 tom 3, nr 2, strony 89–95 Via Medica ISSN 2544-4212 Mulak A, Smereka A, Paradowski L. Nowości i modyfikacje w Kryteriach Rzymskich IV. Gastroenterologia Kliniczna 2016, tom 8, nr 2, 52–61 2016 Via Medica Parth Desai, Chimezie Mbachi, Ishaan Vohra et al. Association Between Cannabis Use and Healthcare Utilization in Patients With Irritable Bowel Syndrome: A Retrospective Cohort Study. Cureus. 2020 May; 12(5): e8008. Pu. blished online 2020 May 7. doi: 10.7759/cureus.8008 Couch, Cook, Ortori et al. Palmitoylethanolamide and Cannabidiol Prevent Inflammation-induced Hyperpermeability of the Human Gut In Vitro and In Vivo-A Randomized, Placebo-controlled, Double-blind Controlled Trial. Inflamm Bowel Dis. 2019 May 4;25(6):1006-1018. doi: 10.1093/ibd/izz017. Storr M, Yuce B, Goeke B. Perspectives of cannabinoids in gastroenterology. Z Gastroenterol. 2006;44:185–191. Nita M. Zespół jelita drażliwego (IBS) i terapia medyczną marihuaną. https://centrum-mk.pl/zespol-jelita-drazliwego-ibs-i-terapia-medyczna-marihuana